TỪ NGỮ

Từ Ngữ    Trước năm 1957, có những danh từ dành cho học sinh Trung học bằng  tiếng Pháp còn sót lại : consigne = phạt cấm túc  buổi  sáng Chủ  Nhựt zero conduite = không điểm hạnh kiểm. tableau d'honneur = bảng danh dự prix d'excellence  (?)=bảng ban khen. Học sinh rất sợ bị phạt. Sáng Chủ Nhựt bị vào trường buổi  sáng ,viết bài Luận văn như : Tại  sao tôi phải tuân kỷ  luật  nhà trường ? "   Đó là đề tài dành cho học sinh bị lỗi hạnh kiểm nhẹ . Bị consigne, coi như sự  nhục nhã nặng nề, cha mẹ biết là khổ lắm. Chỉ có thời đó mới thấy và cảm được cái nhục nhã nầy . Năm Đệ Thất C, thầy Trịnh Minh Lan nói, "Ê, tao consigner mầy bữa  Dimanche, { bị cấm túc ngày Chủ nhựt. }. Nghe là hãi hùng. Tội nặng hơn,  ít khi xãy ra , là bị zéro conduite . Bị tội nầy, có thể ra Hội Đồng kỹ luật , có thể bị đuổi ,tương lai gặp rất nhiều khó khăn. Hơn nữa, nếu trong Livré scholaire (học bạ), bị faute conduite,mỗi lần đổi trường , thi cử rất gian nan . Cái áp lực nầy ,thời nay không có, không thể cảm thấy được . Học sinh học chăm, khá giỏi, hạnh kiểm tốt được bảng Danh dự, mỗi lớp có thể có chừng từ 1 đến 6 đứa  được BDD. Học sinh hạnh kiểm tốt, nhưng học kém, không được giáo sư đề nghị lảnh BDD. Bảng Ban khen.  Học sinh thi lục cá nguyệt, được hạng Nhứt, hạng Nhì, hạng 3 ,sẽ nhận được  BBK  . BBK được phát từng môn ,được xướng danh ngày Lễ Phát phần thưởng cuối năm . Suốt 4 năm Trung học, tôi rất lễ phép với giáo sư , học bạ, thầy Ngô vĩnh Nghĩa dạy Toán ghi " Hạnh kiểm gương mẫu ", còn Toán thì ngày nay vẫn chưa biết giải phương trình bậc 2. Tôi chưa hề được lảnh Bảng Danh dự hay Bảng khen . Bảng xếp hạng hàng năm, tôi hạng khoảng thứ  35-40 trong 50 học sinh. Nhưng chưa bị consigné và zéro conduite.                              Lưu Nhơn Nghĩa