TIẾNG TRỐNG NGHỈ CHƠI

Tiếng Trống Nghỉ Chơi

Lưu Nhơn Nghĩa

Tôi không đựơc đi nhiều, nên không biết nhiều tục lệ xứ khác. Xứ tôi gọi là Quận, thật ra ai cũng kêu là xứ Xà Tón ( âm Triều Châu là Xài thóng, âm Hán Việt là Tri Tôn), không ai kêu Quận Tri Tôn như sau nầy. Người ta ưa nói trỏng, vì quen tật nói trỏng, khi ra Châu Đốc học, tôi đến tìm tên bạn, hỏi trỏng, thưa, có thằng ...ở nhà không,tôi bị bắt lỗi, bốp chát, " mầy hỏi ai vậy ? "

             Nhà tôi là tiệm buôn ngay tại bên hông chơ. Tôi chỉ biết 5 dãy phố giống hệt nhau, cất từ đầu thế kỷ 20, chợ cất năm 1906, cháy năm 1970, bây giờ  chợ đã dời địa điểm, đầu kinh cũng bị lấp ra xa mấy cây số. Những dãy phố đều của người Tàu, Miên lai Tàu ở, buôn bán. Đời sống rất bình thường, Miên ở Sóc, không ưa ở chợ, người Việt sống dọc theo bờ kinh, làm ruộng, giăng câu. Ai cũng tìm được nếp sống thích hợp cho mình.

              Dân Việt hay dân Tàu đều cùng xài cái trống và cái phèn la, xe đầu rồng để trong Đình Việt Nam. Ban ngày, khi nghe ba hồi trống báo tin theo sau bằng ba hồi tiếng phèn la, lúc đầu lớn, sau nhỏ dần, người ta biết có người nghỉ chơi. Nghe tiếng trống ỏ hướng nào là biết người  nghỉ chơi, vì trước khi nghỉ, họ cũng đã mệt mỏi lắm rồi. Sinh hoạt chợ  búa vẫn tiếp tục, Người nghỉ chơi thường nằm nhà vài ngày. Người ta truyền miệng về hoàn cảnh gia đình người nằm xuống. " Đi bàn đưa hay đi tiền phúng điếu " bàn đưa thì " Nhựt lạc Tây Thiên, Vĩnh du Tiên Cảnh, Khả tích kỳ nhân " ...Hàng xóm nhang đèn phúng điếu buổi trưa rảnh rãi, chiều ghé uống nước, gia đình tang gia mãi lo trà bánh, bớt buồn tủi quạnh hiu.

              Trống ba hồi giục nhanh hơn, nhắc nhở hàng xóm sắp đến giờ đi. Đúng giờ khởi hành, không trễ không sớm, giờ tốt cho con cháu nhờ. Thôi con cháu ở lại làm ăn với người ta. Chuẩn bị, ông Hai Hui mặc áo đen viền trắng, mắt trừng trừng nhìn hai bên, múa quờn đuổi ma quỷ dẹp đường, cầm hai cây đèn cầy lớn vùng vụt đi vào, hai hàng đạo tì, miệng ngậm nhánh tre cấm đèn cầy, quì hai bên. "  Đạo tì bái quan ... ", Lên vai " ...

               Người ra đi nằm trên xe Rồng do bác Sáu Sâm lái. theo sau là bàn đưa, hàng xóm cầm quạt đi sau, nghĩa tử là nghĩa tận. Nhiều người bận việc, 'khi nghe ba tiếng trống dồn, thùng thùng thùng, và ba tiếng phèn la ben ben ben là biết đám đang đi, chạy theo còn kịp, đi cho có mặt, cho có tình có nghĩa. Nằm trên xe Rồng đi quanh chợ chào đủ bà con lối xóm, những người không đi đưa được, sống với nhau cả đời, trống và phèn la điểm chậm rãi hơn, " Bà con ơi, tôi nghỉ chơi rồi nghe, ơn oán , nợ nần xù hết, tôi có làm gì sai quấy, xin bỏ qua cho. Chuyến nầy tôi đi luôn rồi, vô Chưn  Pnom nằm nghỉ.

               Tiếng trống nhỏ dần, xa dần, tới ngả tư mé ruộng, thân nhân tang gia trải chiếu lạy tạ người đưa , " Cám ơn, cám ơn, thôi bà con về, tình nghĩa đủ rồi, tôi đi một mình được chớ không sao " Tam canh nguyệt lãnh, viên do khấp. Vạn lý vân không, hạc tự  phi”.